Posttraumatische stressstoornis (PTSS)

Heb je een schokkende of ingrijpende gebeurtenis meegemaakt? Heb je daarna stressklachten, nachtmerries, paniekaanvallen, concentratieproblemen of vermijd je plekken of situaties die je herinneren aan het trauma? Herken je deze klachten, dan kan het zijn dat je een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hebt. Wat is PTSS, wat zijn de symptomen, de oorzaken, de gevolgen en hoe kunnen we je helpen.

Wat is PTSS?

Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een psychische aandoening, die kan optreden na het meemaken of getuige zijn van een schokkende, traumatische gebeurtenis. De situatie is levensbedreigend of kan leiden tot ernstig lichamelijk of geestelijk letsel. Het kan gaan om een eenmalige gebeurtenis, zoals een gewelddadige overval, een auto-ongeluk, brand of verkrachting of om een reeks van schokkende ervaringen zoals een oorlogssituatie, seksueel misbruik, langdurig gepest worden of (geestelijke of lichamelijke) mishandeling.

Veel mensen ervaren emotionele klachten na een traumatische gebeurtenis. Deze klachten verdwijnen meestal na een aantal maanden weer als het trauma is verwerkt. Als je het trauma niet (volledig) hebt verwerkt, kan er sprake zijn van PTSS.

Het ontwikkelen van PTSS kan per persoon heel verschillend zijn. In de meeste gevallen ontstaan de symptomen tijdens de eerste maand na een traumatische gebeurtenis. In een minderheid van de gevallen kan het maanden of zelfs jaren duren voordat de symptomen zich voordoen. Sommige mensen met PTSS ervaren lange periodes waarin hun symptomen minder zijn, gevolgd door periodes waarin ze erger worden. En andere mensen hebben constant ernstige symptomen.

Symptomen PTSS

De symptomen van PTSS kunnen sterk variëren van persoon tot persoon. Ook de heftigheid van de klachten verschilt per persoon. Als je last hebt van PTSS, ervaar je over het algemeen één of meerdere van onderstaande symptomen.

1. Herbelevingen

Het meest kenmerkende symptoom van PTSS zijn herbelevingen. Dit is wanneer je de traumatische gebeurtenis onvrijwillig en levendig opnieuw beleeft in de vorm van flashbacks, nachtmerries, verontrustende beelden of lichamelijke gewaarwordingen, zoals pijn, zweten, misselijkheid of beven. Sommige mensen hebben constant negatieve gedachten over hun ervaring en stellen zichzelf herhaaldelijk vragen die een verwerking in de weg staan. Ze kunnen zich bijvoorbeeld afvragen waarom de gebeurtenis hen is overkomen en of ze er iets aan hadden kunnen doen om het te voorkomen. Dit kan leiden tot schuldgevoelens of schaamte.

2. Vermijdingsgedrag

Proberen om niet aan de traumatische gebeurtenis herinnerd te worden, is een ander belangrijk kenmerk van PTSS. Dit betekent meestal dat je bepaalde mensen of plaatsen die je aan het trauma herinneren, vermijdt en er niet over wilt praten. Vermijdingsgedrag kan ertoe leiden dat je je persoonlijke routine verandert. Bijvoorbeeld, na een ernstig auto-ongeluk lukt het je niet om zelf nog auto te rijden of met iemand mee te rijden in de auto.

Veel mensen met PTSS proberen herinneringen aan de gebeurtenis uit hun hoofd te duwen, waarbij ze zichzelf vaak afleiden met werk of hobby’s. Sommige mensen proberen met hun gevoelens om te gaan door helemaal niets te voelen. Dit staat bekend als emotionele verdoving.

3. Spanning (op scherp staan)

Als je PTSS hebt, kun je erg angstig zijn (terwijl er geen reëel gevaar is) en kun je het moeilijk vinden om te ontspannen. Je bent je mogelijk constant bewust van bedreigingen en je schrikt gemakkelijk. Dit leidt vaak tot prikkelbaarheid, boze uitbarstingen, slaapproblemen (slapeloosheid), moeite met concentreren en je bent extreem alert en op je hoede.

4. Andere problemen

Mensen met PTSS kunnen ook andere problemen hebben, zoals depressie, angst, fobieën, drugs- of alcoholverslaving, hoofdpijn, duizeligheid, pijn op de borst en buikpijn. PTSS beïnvloedt ernstig je dagelijks leven en leidt soms tot relatieproblemen of problemen op je werk/studie.

Wat is complexe PTSS?

Je kunt complexe PTSS ontwikkelen na een eenmalige traumatische ervaring, maar de kans is groter dat je complexe PTSS ontwikkelt na een langdurige en herhaaldelijke blootstelling aan extreem stressvolle situaties, denk aan emotionele, fysieke en/of seksuele mishandeling, verwaarlozing, huiselijk geweld of wonen in een oorlogsgebied.

Bij complexe PTSS kun je naast de eerdergenoemde kenmerken van PTSS ook last hebben van de volgende symptomen:

• Een negatief zelfbeeld, je ziet jezelf negatief en je hebt gevoelens van schuld, schaamte of hulpeloosheid.
• Je hebt moeite met het onderhouden van relaties en je vindt het lastig om andere mensen te vertrouwen.
• Je kunt moeilijk omgaan met je emoties. Dit kan zich uiten in impulsief reageren in de vorm van boosheid of woedeaanvallen. Maar emoties kunnen ook worden opgekropt, en dit kan dan leiden tot verdriet, angst of depressie.
• Je kunt een dissociatieve ervaring hebben. Dissociatie kan gezien worden als een beschermingsmechanisme tegen pijnlijke gevoelens die samenhangen met traumatische herinneringen. Je hersenen schakelen tijdelijk een deel van je bewustzijn uit, zoals bepaalde emoties, gedachten, waarnemingen of herinneringen.
  Voorbeelden van dissociatie zijn: je hebt het gevoel jezelf van een afstand waar te nemen, verwarring over wat wel en niet echt is in je omgeving, of geheugenverlies dat niet is te verklaren door gewone vergeetachtigheid.

PTSS behandeling

PTSS is goed te behandelen, maar het herstel van PTSS varieert. Sommige mensen herstellen binnen een paar maanden, terwijl anderen symptomen hebben die veel langer aanhouden. En bij sommige mensen wordt de aandoening chronisch. In dat geval bespreken we hoe je beter met je klachten om kunt gaan, zodat je er minder last van hebt in je dagelijks leven.

Er zijn verschillende factoren die bij het herstelproces een rol spelen. Zoals het soort en de ernst van de traumatische gebeurtenis, was het een eenmalige gebeurtenis of was het een (langdurige) reeks van gebeurtenissen, jouw persoonlijk karaktereigenschappen en hoe je om kunt gaan met lastige situaties.

EMDR therapie

Een trauma of PTSS is goed te behandelen, bijvoorbeeld met EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing). EMDR is een effectief bewezen behandeltherapie, die vaak wordt toegepast als je last hebt van klachten na een traumatische gebeurtenis. Door middel van oogbewegingen ben je tegelijkertijd bezig met het heden en het verleden. Tijdens de behandeling denk je terug aan de schokkende gebeurtenis, terwijl je met je ogen de vinger van de therapeut volgt. Het ‘werkgeheugen’ wordt hiermee belast, waardoor de traumatische herinnering naar de achtergrond verdwijnt en je klachten afnemen.

Lees ook onze Trauma behandeling pagina, als je aanvullende informatie wilt over hoe we je PTSS klachten kunnen behandelen.

Contact Psychologen Amsterdam

Herken je jouw klachten en heb je behoefte aan hulp of heb je gewoon een vraag over de behandeling van PTSS? Bel dan voor een afspraak of stuur een bericht naar Psychologen Amsterdam.